Kajero 90084
La evoluo de religiaj observadoj progresis de la kvietigo, la evitado, la ekzorco, la trudidevigado, la akordiĝo kaj la favorigo ĝis oferdonon, pentofero kaj redempto. La tekniko de religia ritaro pasis de la formoj de la primitiva kulto tra fetiĉoj al magio kaj mirakloj; kaj samtempe kiel ritaro kompleksiĝis kauze de pli kaj pli konpleksaj konceptoj pri la supermateriaj regnoj, ĝi fariĝis neeviteble superita de sorĉistoj, Ŝamanoj kaj pastroj.
En la progresemaj konceptoj de la primitivulo la mondo de la spiritoj estis fine konsiderata kiel estanta malmulte ricevema al la ordinara mortemulo. Inter la homoj nur la eminentulo povus kapti la atenton de la dioj, nur eksterordinara viro aŭ virino povus esti atentita de la spiritoj. Religio tiel eniras novan fazon, stadion en kiu ĝi grade fariĝas duaposedita religio, en kiu ĉiam sorĉisto, Ŝamano aŭ pastro intervenas inter la religiulo kaj la kulta objekto. Kaj hodiaŭ la plimulto de la sistemoj de organizataj religiaj kredoj pasas tra tiu nivelo de evolua disvolviĝo.
Evolua religio naskiĝis de simpla kaj tutpotenca timo, la timo kiu Ŝprucas en la homan menson fronte al la nekonata, la neklarigebla kaj nekomprenebla. Religio fine atingas la profunde simplan realigadon de tutpotenca amo, la amo kiu nerezisteble invadas la animon kiam tiu ĉi estas konscia pri la koncepto de la senlima korinklino de la Universala Patro kontraŭ siaj filoj de la universo. Sed, inter la komenco kaj la konsumo de la religia evoluo, intervenas la daŭraj eraoj de la Ŝamanoj, kiuj pretendas sin intermeti inter homo kaj Dio kiel perantoj, proparolantoj kaj propetantoj.
La Ŝamano estis la altranga sorĉisto, la fetiĉa viro de ceremonio kaj la centra personeco por ĉiuj praktikoj de evolua religio. En multaj grupoj la Ŝamano okupis pli alyan rangon ol la milita ĉefo, tiel markanta la regadon de la Ŝtato far la eklezio. Kelkafoje la Ŝamano funkciis kiel pastro kaj eĉ kien pastro-reĝo. Iuj el pli postaj triboj havis samtempe Ŝamanojn-sorĉistojn (klarvidantojn) kaj pli tarde aperintajn Ŝamanojn-pastrojn. Kaj en multaj okazoj la funkcio de Ŝamano estis hereda.
Ĉar en maljunaj tempoj ĉiu ajn anomalio estis atribuita al posedo de spirito, ĉiu ajn mensa aŭ fizika eksternormeco konsistigis kvalifikon por esti sorĉisto. Multaj el ili estis epilepsiaj viroj kaj histeriaj virinoj, kaj tiuj du tipoj estis tre gravaj tiom pri la malnova inspiro kiom pri la posedo de spiritoj aŭ demonoj. multo el tiuj fruegaj pastroj estis apartenis al klaso kiu estis poste nomita paranoja.
Kvankam ili povis esti uzintaj trompon en negravaj aferoj, la granda plejmulto de la Ŝamanoj kredis esti efektive poseditaj de spirito. Virinoj kiuj kapablis ektranci aŭ ekkatalepsii iĝis potencaj Ŝamaninoj; pli poste, tiaj virinoj iĝis profetinoj kaj spiritistaj mediuminoj. Iliaj katalepsiaj trancoj kutime implikis supozajn komunikadojn kun la fantomoj de la mortintoj. Multaj Ŝamaninoj estis ankaŭ profesiaj dancantinoj.
Sed ne ĉiuj Ŝamanoj iluziĝiis pri ili mem; multaj estis ruzaj kaj lertaj friponoj. Kiam la profesio disvolviĝis, postulis ke novico servadi kiel metilernanto dum dek jaroj de testo kaj abnegacio por kvalifikiĝi kiel sorĉisto. La Ŝamanoj disvolvis profesian manieron por sin vesti kaj afektis misteran konduton. Ili ofte uzis drogojn por provoki iujn fizikajn statojn destinitaj por impresi kaj mistifiki la tribhomojn. Prestidigitaĵoj estis rigarditaj kiel supernaturaj de la ordinaraj homoj, kaj ventroparolado estis unue uzita de ruzaj pastroj. Multaj maljunaj Ŝamanoj hazarde eltrovis hipnotismon; aliuloj provokis memhipnoton longfikse rigardante sian umbilikon.
Kvankam multaj sin per tiuj trompoj kaj falsadoj helpis, ilia fameco kiel klaso, post ĉio, estis kaŭzita de Ŝajna sukceso. Kiam Ŝamano malsukcesis en siaj entreprenoj, se li ne povis invoki kredeblan alibion, li estis aŭ malpromociigita aŭ mortigita. Tiel la honestaj Ŝamanoj frue pereis; nur la ruzaj aktoros transvivis.
Ŝamanismo prenis la ekskluzivan direkton de la tribaj aferoj el la manoj de la maljunuloj kaj fortuloj por ĝin meti en la manojn de la ruzuloj, inteligentuloj kaj sagaculoj.
Ekzorci la spiritojn estis estis tre preciza kaj alte kompleksa proceduro, komparebla al hodiaŭaj ekleziaj ritaroj kondukitaj laŭ malnova lingvo. Fruege la homa raso serĉis helpon, la revelacion; kaj homoj kredis, ke la Ŝamano ricevis efektive tiajn revelaciojn. Kvankam la Ŝamanos uzis la grandan povon de sugesto en sia laboro, preskaŭ nevarie temis pri negativa sugesto; nur en tre freŝdataj tempoj estis uzita la tekniko de pozitiva sugesto . En la frua disvolviĝo de sia profeso la Ŝamanoj ekis specialiĝi kiel pluvfarantoj, resanigistoj kaj detektoroj de krimuloj. Resanigi malsanojn ne estis, tamen, la ĉefa funkcio de Ŝamana sorĉsito; etis prefere koni kaj kontroli la riskojn de la vivo.
La malnova nigra magio, kiel religia tiel profana, estis nomita blanka magio kiam ĝi estis praktikita de pastroj, klarvidantoj, Ŝamanoj aŭ sorĉistoj. La praktikantoj de nigra magio estis nomitaj sorĉantoj, magiistoj, manipulistoj, sorĉantinoj, ensorĉantoj, nekromancianoj, prestidigitistoj kaj divenistoj. Samtempe kiel pasis la tempo ĉiuj tiuj supozataj kontaktoj kun la supernaturo estis klasifikita kiel sorĉarto kaj Ŝamanismo.
Sorĉarto ampleksis la magion plenumitan de antaŭaj, duarangaj kaj neagnoskitaj spiritoj; Ŝamanismo rilatis al mirakloj plenumitaj de unuarangaj spiritoj kaj agnoskitaj dioj de la tribo. En la plej freŝdataj tempoj la sorĉantino iĝis asociita al la diablo, kaj tiel aperis la stadion de multaj kompare freŝdataj demonstroj de religia netolero. Sorĉarto estis religio por multaj primitivaj triboj.
La Ŝamanoj grande kredis al a misio de hazardo kiel rivelilo de la volo de la spiritoj. Ili ofte lotis por trafi decidojn. Modernaj postvivaĵoj de tiu emo por loti estas ilustritaj ne nur en la multaj hazardludoj, sed ankaŭ en la bone konataj “infanludkan-toj”. En la estinta tempo, la persono indikita devis morti; nun en iuj infanaj ludoj ĝi estas nur nomita. Tio kio estis serioza afero por primitivulo postvivis kiel distro de la moderna infano.
La sorĉistoj metis grandan konfidon en signojn kaj antaŭsignojn tiajn, kiaj “Kiam vi aŭdas la sonon de bruetado en la kulminoj de la morusarboj, tiam vi vekiĝos por agi.” Fruege en la historio de la raso la Ŝamanoj turnis sian atenton al la steloj. Primitiva astrologio estis vasta kampo de kredo kaj praktiko; signifoklarigi la revojn estis ankaŭ tre ofta. Ĉio tio estis baldaŭ sekvita de la apero de tiuj kapricaj Ŝamaninoj, kiuj deklaris esti kapablaj komuniki kun la spiritoj de la mortintoj.
Kvankam de antikva origino, la pluvfarantoj aŭ Ŝamanoj de la vetero, estas supervivintaj dum eraoj. Grava sekeco signifis morton por la fruaj agrokultistoj; vetera kontrolo estis la objekto de la malnova magio. La ordinara temo de la interparolado de la civilizulo estas ankoraŭ la vetero. Ĉiuj maljunaj popoloj kredis la povon de la Ŝamano kiel pluvfaranto, sed kutimis mortigi lin kiam li eraris, krom se li povis invoki kredeblan ekskuzon por klarigi la malsukceson.
Multfoje la Cezaroj ekzilis la astrologojn, sed tiuj ĉi nevarie revenis kaŭze de la popola kredo en iliaj povoj. Ili ne povis esti elpelitaj , kaj eĉ en la dek sesa jarcento post Kristo la administrantoj de la okcidentaj eklezio kaj Ŝtato estis la protektantoj de la astrologio. Miloj da supoze inteligentaj homoj ankoraŭ kredas, ke iu povas naskiĝi sub la supero de feliĉa aŭ malfeliĉa stelo; ke la apudmetado de ĉielaj korpoj kaŭzas la rezulton de diversaj teraj aventuroj. La gedivenistoj estas ankoraŭ subtenitaj de la kredemuloj.
La Grekoj kredis en la efikeco de la orakola konsilo, la Ĉinoj uzis magion kontaŭ demonoj, Ŝamanismo floris en Hindio, kaj ĝi ankoraŭ malka Ŝe daŭras en Azio. Nur freŝdate ĝia praktiko estas forlasita en granda parto de la mondo.
Tempaltempe, veraj profetoj kaj instruoj aperis por denunci kaj senmaskigi Ŝamanismon. Eĉ la ekmalaperanta ruĝa homo havis tian profeton dum la antaŭa jarcento, Ŝoni Tenksuataua, kiu antaŭdiris la eklipson de la suno en 1808 kaj denuncis la malvirtojn de la blanka homo. Multaj veraj instruoj aperis inter la diversaj triboj kaj rasoj tra la longaj eraoj de evolua historio. Kaj ili daŭrigos ĉiam aperi por defii la Ŝamanojn aŭ pastrojn de ĉiuj epokoj, kiuj malhelpas ĝeneralan edukadon kaj provas kontraŭi sciencan progreson.
Laŭ multaj manieroj kaj pere de ĉirkaŭvojaj metodoj la maljunaj Ŝamanoj estigis sian famecon kiel voĉoj de Dio kaj gardistoj de la providenco. Ili aspergid la novnaskitojn kun akvo kaj donis nomajn al ili; ili cirkumcidis la virseksulojn. Ili prezidis ĉiujn funebrajn ceremoniojn kaj regule anuncis la sendomaĝan alvenon de la mortinto en spiritlandon.
La Ŝamanaj pastroj kaj sorĉistoj ofte multe enriĉiĝis per la akumulado de siaj diversaj honorarioj, kiuj estis montriĝeme proponitaj al la spiritoj. Ne maloftis Ŝamano akumulis praktike la tutan materian riĉecon de sia tribo. Kiam mortis riĉulo kutimis egale dividi lian heredon inter la Ŝamano kaj kiu ajn publika aŭ karitata entrepreno. Tiu praktiko ankoraŭ postrestas en iuj partoj de Tibeto, kie duono de la sirseksa loĝantaro apartenas al tiu klaso de neproduktantaj.
La Ŝamanoj estis bone sectitaj kaj kutime havis iun nombron da edzinoj; ili estis la origina aristokratio, libera je ĉiuj tribaj restriktoj. Oftege ili havis malsuperajn menson kaj moralon. Ili ekstermis siajn rivalojn nomante ilin kiel sorĉantinojn kaj sorĉantojn, kaj oftege leviĝis ĝis tiaj situacioj de influo kaj povo, ke ili kapablis superi la ĉefojn kaj reĝojn.
Primitivulo konsideris la Ŝamanon kiel necesan malbonon; li timis lin sed ne amis lin. Frue homo respektis scion; li honoris kaj rekompencis prudenton. La Ŝamano estis precipe fraŭda, sed la respektego kontraŭ ŝamanismo bone ilustras la gravecon de la prudento en la evoluo de la raso.
Ĉar antikvulo konsideris lin mem kaj sian materian medion kiel rekte respondan al la kapricoj de la fantomoj kaj la manioj de la spiritoj, ne strangas, ke lia religio estis tiel ekskluzive tuŝita de la materiaj aferoj. Modernulo rekte atakas siajn materiajn problemojn, li agnoskas ke la materio estas responda al la inteligenta manipulado de menso. Primitivulo ankaŭ deziris modifi kaj eĉ kontroli la vivon kaj energiojn de la fizikaj fakoj; sed lia limigita kompreno pri la kosmo kondukis lin kredi, ke fantomoj, spiritoj kaj dioj estis persone kaj senpere koncernitaj de la detalita kontrolo de la vivo kaj materio. Kial li logike direktis siajn klopodojn por gajni la favoron kaj subtenon de tiuj superhomaj agantoj.
Vidita sub tiu lumo, estas komprenebla la plejmulto de la malnovaj neeks- plikeblaj kaj neraciaj kultoj. La kultaj ceremonioj estis la provoj de primitivulo por kontroli la materian mondon en kiu li troviĝis. Kaj multaj el liaj streboj estis direktitaj al la celo plidaŭrigi la vivon kaj sekurigi la sanon. Ĉar ĉiuj malsanoj kaj morto mem estis origine konsideritaj kiel fenomeno de spiritoj, neeviteblis, ke la Ŝamanoj, kvankam funkciantaj kiel sorĉistoj kaj pastroj, ankaŭ laboras kiel kuracistoj kaj kirurgoj.
La primitiva menso povas esti handikapita pro la manko de spertfaktoj, sed pri ĉio tio ĝi estas logika. Kiam pripensemaj homoj observa malsanon kaj morton, ili ekas determini la kaŭzojn de tiuj eventoj, kaj konforme kun sia kompreno, la Ŝamanoj kaj la scienculoj proponis la sekvantajn teoriojn pri afliktoj:
1. Fantomoj - rektaj influoj de la spiritoj. La tutunua hipotezo invokata por klarigi malsanon kaj morton estis, ke la spiritoj kaŭzis malsanon altirante la animon ekster la korpo, kaj se ĝi malsukcesis reveni, morto sekvis. La malnovuloj tiel timis la malbonintencan agon de la fantomoj produktantaj malsanon, ke ofte malbonfartaj individuoj estis forlasitaj sen eĉ nutraĵo aŭ akvo. Sendepende de la erara fundamento pri siaj kredoj, ili efike izolis malsanajn individuojn kaj antaŭevitis la ekspansion de kontaĝaj malsanoj.
2. Violento - evidentaj kaŭzoj. La kaŭzoj de iuj akcedentoj kaj mortoj estis tiel facile identigeblaj, ke ili estis frue deprenitaj de la kategorio de fantoma ago. Mortemulaj akcidentoj kaj vundoj kaŭzitaj de milito, lukto kontraŭ besto, kaj aliaj facile identigeblaj kaŭzoj, estis konsideritaj kiel naturaj eventoj. Sed oni longe kredis, ke la spiritoj ankoraŭ responsis pri la prokrastoj de resaniĝoj aŭ pri la infektado de vundoj eĉ “nature” kaŭzitaj. Se neniu observebla natura aganto povis esti eltrovita, la spiritoj fantomoj estis ankoraŭ konsideritaj kiel responsaj pri malsano kaj morto.
Hodiaŭ en Afriko kaj aliloke povas esti trovitaj primitivaj popoloj, kiuj mortigas iun ĉiufoje kiam okazas neviolenta morto. Ilia sorĉisto indikas la kulpajn personojn. Se mortas naskantino, la infano estas senpere strangolita - vivo por vivo.
3. Magio. La influo de malamikoj. Oni pensis, ke multaj malsanoj estis kaŭzitaj per sorĉado, la ago de malbona okulo kaj la magia celdirektanta arko. Estis epoko kiam danĝeris montri iun per fingroj; tiamaniere agi estas ankoraŭ konsiderita kiel malĝentila. En la okazo de obskura malsano kaj morto, la malnovuloj oficiale ekenketis, disekcis la korpon, kaj fiksiĝis sur iu eltrovo kiel kaŭzo de morto; alimaniere la morto estus atribuita al la sorĉo, necesiganta la ekzekuton de la responsa sorĉantino. Tiuj antikvaj juĝaj enketoj savis multajn supozatajn sorĉistinojn. Ĉe iuj triboj oni kredis, tribulo povis morti pro sia propra sorĉo. En tia okazo neniu estis kulpigita.
4. Peko - puno por tabua malobeo. En relative freŝdata tempo oni kredis, ke malsano estis puno pro peko, persona aŭ rasa. Inter popoloj trairantaj tiun nivelon de evoluo, la superanta teorio estas, oni ne povas esti afliktita sen iu tabua malobservo. Rigardi malsanon kaj suferon kiel “sagojn de la Plejpotenculo interne de la korpo” estas tipa de tiaj kredoj. La Ĉinoj kaj Mezopotamianoj longe rigardis malsanon liel la rezulton de la ago de malbonaj demonoj, kvankam la Kaldeanoj konsideris la stelojn kiel la kaŭzo de sufero. Tiu teorio pri malsano kiel konsekvenco de dia kolero ankoraŭ superas ĉe multaj onidire civilizataj grupoj de Urantianoj.
5. Naturaj kaŭzoj. Homaro tre malrapide lernis la materiajn sekretojn de la konsekvenca interrilato en la fizikaj kampoj de energio, materio kaj vivo. La malnovaj Grekoj, kiuj estis konservintaj la tradiciajn instruojn de Adamson, estis inter la unuaj agnoski, ke ĉiuj malsanoj estas la rezulto de naturaj kaŭzoj. Malrapide kaj certe la disvolviĝo de scienca erao detruas maljunegajn teoriojn de la homo pri malsano kaj morto. Febro estis unu el la unuaj homaj afekcioj subtrahita el la kategorio de supernaturaj malordoj, kaj progresive la erao de scienco rompis la obstaklojn de senscieco, kiuj tiel longe malliberigis la homan menson. La kompreno pri maljuneco kaj kontaĝo grade forvi Ŝas homan timon pri fantomoj, spiritoj kaj dioj kiel personaj elfarantoj de homa mizero kaj mortemula sufero.
Nepre evoluo atingas siajn celojn: ĝi sorbigas homon kun tiu superstiĉa timo pri la nekonata kaj nevidebla, kiu estas la skafaldo por atingi la koncepton pri Dio. Kaj atestinta superan komprenon pri Diaĵo, dank’al la kunordigata ago de revelacio, tiu sama tekniko de evoluo tiam neeviteble ekmovas tiujn fortojn, kiuj neflekseble nuligos la skafaldon, kiu servadis ĝian celon.
La tuta vivo de la malnovuloj estis profilaktika; ilia religio estis en granda mezuro tekniko por antaŭeviti malsanojn. Kaj sendepende de la eraro en iliaj teorioj, ili estissenrezervaj por ilin agigi; ili havis senliman fidon en siaj metodoj de traktado, kaj tio, en si, estas potenca rimedo.
La fido postulita por resaniĝi pere de sensensaj kuracadoj de unu el tiuj malnovaj Ŝamanoj estis, post ĉio, ne materie diferenca de tio, kio estas postulita por sperti resaniĝon en la manoj de iuj el iliaj hodiaŭaj heredantoj, kiuj engaĝas en la nesciencan kuracadon de malsano.
La plej primitivaj triboj grande timis la malsanulojn, kaj dum longaj eraoj ili estis zorge evititaj, honte neglektitaj. Estis granda progreso en homaranismo kiam la evoluo de Ŝamanismo produktis pastrojn kaj sorĉistojn, kiuj konsentis kuracadi malsanojn. Tiam kutimiĝis por la tuta klano alflui en la ĉambron de la malsanulo kaj helpi la Ŝamanon hurlante por forpeli la fantomojn de la malsano. Ne maloftis ke la diagnozanta Ŝamano estis Ŝamanino, dum viro sorbigis kuracadon. La kutimuza metodo por diagnozi la malsanojn konsistis elzameni la intestaron de besto.
Malsano estis kuracadita psalmokante, hurlante, surmetante la manojn, blovante sur la paciento, kaj per multaj aliaj teknikoj. Pli poste, ĝeneraliĝis la uzo de la dormo en la templo, dum kiu supozite okazis resaniĝo. La sorĉisto fine provis realan kirurgion konvenan al la templa dormo. Inter la unuaj operacioj estis la trapanadon, por ke ppovu eskapi la kapdolora spirito. La Ŝamanoj lernis zorgi frakturojn kaj elartikiĝojn, malfermi la furunkojn kaj abscesojn; la Ŝamaninoj iĝis spertaj akuŝistinoj.
Ordinara metodo de kuracado estis frotadi pere de magia objekto sur la infektita aŭ malpurigita punkto de la korpo, forĵeti la sorĉon kaj supoze sperti resaniĝon. Se hazarde iu plukis la ĵetitan sorĉon, on kredis, li tuj estis infektita aŭ malpurigita. Longa tempo pasis antaŭ ol herboj kaj aliaj realaj medikamentoj estis adoptigitaj. Masaĝo disvolviĝis rilate kun sorĉkanto kaj frotado por elirigi la spiriton el la korpo, kaj ĝi estis antaŭita de penoj por frotade penetrigi medikamenton, tute kiel modernaj provoj por frotade enigi la linimentojn. Meti kupojn kaj suĉi la afektitajn partojn, kaj ankaŭ sangeltiro estis konsideritaj kiel valoraj rimedoj por deĵeti la spiriton, kiu produktis malsanon.
Akvo estis potenca fetiĉo, kaj do uzita en la kuracado de multaj afekcioj. Dum longe oni kredis, ke la spirito kaŭzanta la malsanon povus esti eliminita per Ŝvito. Vaporbanadoj estis alte konsideritaj; baldaŭ naturaj varmofontoj obliĝis kiel primitivaj kuraclokoj. Frue homo eltrovis, ke varmo mildigis doloron; li uzis sunradiojn, fre Ŝajn bestajn organojn, varmegajn argilon kaj Ŝtonojn; kaj multaj el tiuj metodoj ankoraŭ nun estas uzitaj. Ritmoj estis praktikitaj por influi la spiritojn; la tamtamoj estis universalaj.
Ĉe iuj popoloj oni opiniis, ke malsano estis kaŭzita de noca konspiro inter spiritoj kaj bestoj. Tio naskis la kredon, laŭ kiu ekzistis bondona vegelata medikamento por ĉiu malsano kaŭzita de besto. La ruĝulo speciale alte taksis la vegetalan teorion de universalaj kuracadoj; ili ĉiam metis sangoguton en la truon lasitan kiam la planto estis elradikigita.
Fasto, dieto kaj revulsiiloj estis ofte uzitaj kiel kuracaj aranĝoj. Homaj sekrecioj, estantaj firme magiaj, estis treege taksitaj; sango kaj urino estis tiel inter la plej fruaj medikamentoj, kaj baldaŭ aldoniĝis radikoj kaj diversaj saloj. La Ŝamanoj kredis, spiritoj de malsano povis esti forpelitaj el la korpo pere de malbonodoraj kaj malagrablaj medikamentoj. Fruege laksigo fariĝis kutima kuracado, kaj la valoro de kakao kaj kinino estis inter la plej fruaj farmaciaj eltrovoj.
La Grekoj, la unuaj disvolvis racajn metodojn por kuraci la malsanojn. Grekoj kaj egiptoj ricevis siajn medicinajn konojn de la Eŭfrata valo. Oleo kaj vino estis tre fruaj medikamentoj por kuraci vundojn; ricinoleo kaj opio estis uzitaj de la Sumerianoj. Multaj el tiuj sekretaj malnovaj kaj efikaj kuraciloj perdis sian povon kiam ili estis konataj; sekreto ĉiam estis esenca por sukcese praktiki fraŭdon kaj superstiĉon. Nur faktoj kaj vero serĉas la plenan lumon de la kompreno kaj ĝojas pri la iluminado kaj klarigo de la scienca serĉado.
Plejĉafaĵo de la ritaro estas la perfekteco de ĝia plenumado; inter sovaĝuloj ĝi devas esti precizege praktikita. Nur kiam la ritaro estas konvene praktikita, la ceremonio posedas trudodevigan povon sur la spiritoj. Se la ritaro estas neperfekta, ĝi nur estigas la koleron kaj rankoron de la dioj. Konsekvence, ĉar la malrapide evoluanta menso de la homo konceptis, ke la tekniko de ritaro estis la decida faktoro de ĝia efikeco, neeviteblis, ke la fruaj Ŝamanoj frue aŭ malfrue evoluas al klerikaro trejnita por direkti la zorgegan praktikon de la ritaro. Kaj tiel dum dekmiloj da jaroj senfinaj ritaroj handikapis la socion, plagis la civilizadon kaj estis netolerebla Ŝarĝo por ĉiu ago de la vivo, ĉiu rasa entrepreno.
Ritaro estas la sanktiga tekniko de la kutimo; ritaro kreas kaj daŭrigas mitojn, kaj ankaŭ kontribuas konservi sociajn kaj religiajn kutimojn. Krome, ritaro mem estis generita de la mitoj. Ritaroj estas ofte unue sociaj, post fariĝas ekonomiaj, kaj fine akiras sanktecon kaj dignecon de religia ceremonio. Ritaro povas esti persone aŭ grupe praktikita - aŭ ambaŭ - kiel tio estas ilustrata de preĝo, danco kaj psikodramo.
Vortoj fariĝis parto de ritaro; tia estas la uzado de terminoj kiel amen kaj selah. La kutimo sakri, blasfemi, reprezentas malnobligon de la malnova rita rediro de sanktaj nomoj. Pilgrimadoj al sakralaj adorejoj estas tre malnova ritaro. Poste la ritaro transformiĝis en ellaboritaj ceremonioj de puriĝo, salubrigo kaj sanktigo. La inicadaj ceremonioj de la sekretaj socioj de la fruaj triboj estis reale kruda religia rito. La adora tekniko de la maljunaj kultoj de la misteroj estis simple longa prezentado de akumulitaj religiaj ritaroj. Ritaro fine disvolviĝis en la modernaj tipoj de sociaj ceremoniaroj kaj religia kulto, servoj entenantaj preĝojn, kantojn, responda legado kaj aliajn individuajn kaj grupajn spiritajn devotaĵojn.
La pastroj evoluis de Ŝamanoj iĝante orakuloj, divenistoj, dancistoj, veterfarantoj, gardistoj de religiaj relikvoj kaj templaj gardistoj, predikantoj de eventoj ĝis nunaj direktoroj de religia kulto. Fine la funkcio herediĝis, neinterrompita kasto de pastroj aperis.
Samtempe kiel evoluis la religio, pastroj ekspecializiĝis laŭ siaj kunnakitaj talentoj aŭ specialaj pliamoj. Iuj iĝis kantistoj, aliaj pprioroj, kaj ankoraŭ aliaj oferpastroj; pli poste venis la oratoroj - predikantoj. Kaj kiam religio fariĝis institucio , tiuj pastroj firme asertis “posedi la Ŝlosilojn de la ĉielo.”
Ĉiam la pastroj serĉis impresi la komunajn geulojn kaj inspiri timon al ili kondukante la religian ritaron en malnova lingvo kaj pere de diversaj magiaj manmovoj por mistifigi la fidelulojn kaj por evidentigi sian piecon kaj aŭtoritaton. La granda danĝero en ĉio tio ĉi estas ke la ritaro tendencas fariĝi surogato de la religio.
La pastraroj multe kontribuis prokrasti la sciencan disvolviĝon kaj malhelpi spiritan progreson, sed ili kontribuis stabiligi la civilizacion kaj plialtigi iujn formojn de kulturo. Multaj modernaj pastroj estas ĉesintaj funkcii kiel direktoroj de la adora ritaro de Dio, kaj estas turnintaj sian atenton al la teologio - la provo difini Dion.
Nekontesteblas, ke la pastroj estis muel Ŝtono ĉirkaŭ la kolo de la rasoj, sed la veraj religiaj gvidantoj estis netakseblaj por montri la vojon al pli altaj kaj pli bonaj realecoj.
[Prezentita de Melkicedeko de Nebadon.]