Kajero 88084
La koncepto de la penetrado de spirito en senviva objekto, besto au homa estaĵo, estas tre malnova kaj honorinda kredo, kiu superis de la komenco de religia evoluo. Tiu doctrino pri posedo de spirito estas nek pli nek malpli ol fetiĉismo. La sovaĝulo ne necese adoras la fetiĉon; li tre logike adoras kaj respektegas la spiriton ene loĝantan.
Unue oni kredis, ke la spirito de fetiĉo estis la fantomo de mortinto; pli poste la superaj spiritoj estis supozitaj loĝi en fetiĉoj. Tiel la fetiĉista kredo fine enkorpigis ĉiujn primitivajn ideojn pri fantomoj, animoj, spiritoj kaj demona posedo.
Ĉiam primitivulo deziris vidi en fetiĉo eksterordinaran ion. tial hazardo naskis multajn. Homo estas malsana, io okazas, kaj li resaniĝas. Similas kaj veras pri la reputacio de medicinaĵoj kaj hazardaj metodoj de kuracado de malsanoj. Objektoj ligitaj al sonĝoj estis same konvertitaj en fetiĉoj. Fariĝis fetiĉoj vulkanoj, sed ne montoj, kometoj, sed ne steloj. Frue homo rigardis falstelojn kaj meteorojn kiel indikantajn la alvenon teren de specialaj vizitantaj spiritoj.
La unuaj fetiĉoj estis speciale markitaj Ŝtonetoj, kaj “sakralaj Ŝtonoj” ĉiam estis de serĉitaj de homo; iam ĉirkaŭkolo da perloj estis kolekto da Ŝtonetoj, aro da sorĉoj. Multaj triboj havis fetiĉajn Ŝtonojn, sedmalmulte transvivis kiel la Kaabo kaj la Ŝtono de Skono. Fajro kaj akvo estis ankaŭ inter la preferataj fetiĉoj, kaj adoro al fajro, kune kun kredo en sankta akvo, ankoraŭ postvivas.
Arboj pli poste estis fetiĉaj temoj, sed inter iuj triboj la persistado de natura adoro kondukis al kredo en amuletoj loĝataj de iu speco de natura spirito. Kiam plantoj kaj fruktoj fariĝis fetiĉoj, ili estis tabuaj kiel nutraĵo. Pomo estis unu el la unuaj fali en tiun kategorion, kaj g i neniam estis manĝata de la levantenaj popoloj.
Se besto manĝis homan karnon, ĝi fariĝis fetiĉo. Tiamaniere la hundo fariĝis sakrala besto de la Parsioj. Se la fetiĉo estas besto kaj estas permanente en ĝi la fantomo, tiam fetiĉismo povas apudkapti sur reenkarniĝo. En multaj fakoj la sovaĝuloj enviis la bestojn; ili ne sentis sin superaj al ili, kaj estis ofte nomitaj laŭ la nomo de siaj preferataj bestoj.
Kiam bestoj fariĝis fetiĉoj, rezultis la tabuoj pri la konsumo de la fetiĉa besto. Simioj, grandaj kaj malgrandaj, ĉar ili similis al homo, fruege fariĝis fetiĉaj bestoj; pli poste, serpentoj, birdoj kaj porkoj estis konsideritaj laŭ tia sama maniero. Iam bovinoestis fetiĉo; ĝia lakto estis tabua kaj ĝiaj ekskrementoj estis alte estimataj. La serpento estis kultadita en Palestino, speciale de la Fenicoj, kiuj, imite al la Judoj, konsideris ĝin kiel la proparolanto de malbonaj spiritoj. Eĉ multaj modernulojkredas en la sorĉaj povoj de rampuloj. De Arabio tra Hindio kaj ĝis en la serpenta danco de la tribo Moki de la ruĝa homo, tiu besto estis respektegita.
Iuj tagoj de la semajno estis fetiĉoj. Dum eraoj vendredo estis konsiderata kiel malfeliĉiga tago, kaj la nombro dek tri kiel malbona numero. La feliĉaj nombroj tri kaj sep devenis de pli postaj revelacioj; kvar estis la feliĉiga nombro de prahomoj kaj devenis de la frua agnosko de la kvar kardinalaj punktoj. Malfeliĉegas kalkuli brutaron aŭ aliajn posedaĵojn; la malnovuloj ĉiam kontraŭiĝis al censadoj, “nombri la popolon.”
Primitivulo ne eksterregule konsideris sekson kiel fetiĉon; la funkcio de reprodukt- ado ricevis limigatan atenton. La sovaĝulo estis naturmensa, nek obscena nek lasciva.
Salivo estis potenca fetiĉo; demonoj povis esti forpelitaj kraĉante sur personon. La kraĉaĵo sur iu de plimaljunulo aŭ superulo estis la plej grava komplimento. Iuj partoj de homa korpo estis konsiderataj kiel potencialaj fetiĉoj, ĉefe la haro kaj la ungoj. La longe kreskitaj fingrungoj de la ĉefoj estis alte aprezitaj, kaj la eltranĉaĵoj de ili estis potencaj fetiĉoj. Kredo en la kranioj kiel fetiĉoj por multe klarigas la postajn kapoĉasistojn. La umbilika Ŝnuro estis alte aprezata fetiĉo; eĉ hodiaŭ ĝi estas tiel konsiderata en Afriko. La unua ludilo de la homaro estis konservita umbilika Ŝnuro. Ornamita de perloj, kiel tio ofte estis farita, ĝi estis unua koliero de la homo.
Ĝibaj kaj kriplaj infanoj estis rigarditaj kiel fetiĉoj; oni kredis, la lunatikoj estis submetitaj al la luna influo. Primitivulo ne povis diferencigi inter genio kaj sensenceco; idiotoj estis aŭ mortbatitaj aŭ respektegitaj kiel fetiĉaj personecoj. Histerio pli kaj pli firmigis la popolan kredon en sorĉarto; epilepsiuloj ofte estis pastroj kaj sorĉistoj. Ebrieco estis konsiderata kiel formo de posedo de spirito; kiam sovaĝulo ebriiĝis, li enfiksis folion en sia haro por malagnoski ka responsecon pri siaj agoj. Venenoj kaj alkoholoj fariĝis fetiĉoj; oni opiniis, ili estis poseditaj.
Multaj homoj rigardis geniulojn kiel fetiĉajn personecojn posedatajn de saĝa spirito. Kaj tiuj talentaj individuoj baldaŭ lernis per fraŭdo kaj trompo helpi sin por progresigi siajn proprajn interesojn. Oni pensis, fetiĉa homo estis pli ol homo; li estis dia, eĉ neraripova. Tiel ĉefoj, reĝoj, pastroj, profetoj kaj ekleziaj regantoj fine akiris grandan povon kaj profitis senliman aŭtoritaton.
La fantomoj supoze preferis loĝi objekton, kiu apartenis al ili kiam ili estis en la karno. Tiu kredo klarigas la efikecon de multaj modernaj relikvoj. La prauloj ĉiam respektegis la ostojn de siaj ĉefoj, kaj la skeletaj restaĵoj de sanktuloj kaj herooj ankoraŭ estas rigardataj per superstiĉa timo de multaj personoj. Eĉ hodiaŭ, pilgrimadoj estas plenumitaj al la tomboj de famaj homoj.
Kredo en relikvoj estas konsekvenco de la malnova fetiĉa kulto. La relikvoj de modernaj religioj reprezentas provon por raciigi la fetiĉismon de la sovaĝulo, kaj tiamaniere altigi ĝin al nivelo de digneco kaj respektindeco en la modernaj religiaj sistemoj. Paganas kredi en fetiĉoj kaj magio sed supoze tute justas akcepti relikvojn kaj miraklojn.
La fajrejo pli aŭ malpli fariĝis fetiĉo, sakrala loko. Sanktejoj kaj temploj unue estis fetiĉejoj, ĉar mortintoj estis enterigitaj tie. La fetiĉa kabano de la Hebreoj estis konstruita de Moseo sur tiu loko entenanta superfetiĉon, la tiam ekzistantan koncepton pri la leĝo de Dio. Sed la Israelidoj neniam forlasis la strangan kredon en la Ŝtona altaro. “Kaj tiu Ŝtono, kiun mi starigis kiel piliero estos domo de Dio.” Ili vere kredis, la spirito de ilia Dio loĝis en tiaj Ŝtonaj altaroj, kiuj estis reale fetiĉoj.
La tutfruaj bildoj estis faritaj por konservi la aspekton kaj memoron de la famkonataj mortintoj; ili estis reale monumentoj. Idoloj estis rafinaĵo de la fetiĉismo. La primitivuloj kredis, ceremonio de konsekrado kaŭzis la eniron de la spirito en la bildon; same kiam iuj objektoj estis benitaj, ili fariĝis sorĉoj.
Moseo, kiam li almetis la duan ordonon al la malnova morala kodo de Dalamatia, kiom eble plej baraktis por kontroli la adoron al fetiĉoj inter la Hebreoj. Li zorge ordonis, ke ili ne faru neniun specon de bildo, kiu povus fariĝi konsekrita kiel fetiĉo. Li klare detalis tion, “Ne faru idolon aŭ ion ajn, kio similas al io en la ĉielo supre aŭ sur la tero malsupre aŭ en la teraj akvoj.” Tiu ordono multe prokrastis arton inter la Judoj, sed ĝi plietigis fetiĉan adoron. Sed Moseo estis tro prudenta por subite provi anstataŭi la malnovajn fetiĉojn, kaj konsekvence li konsentis meti iujn relikvojn apud la Leĝaj Tabeloj, en la kesto de interligo, kiu estis samtempe milita altaro kaj religia relikvujo.
Paroloj fine fariĝis fetiĉoj, pli speciale tiuj kiuj estis rigarditaj kiel paroloj de Dio; Estas tiel, ke la sakralaj libroj de multaj religioj fariĝis fetiĉismaj prizonoj enkarcerigantaj la spiritan imagon de la homo. La barakto mem de Moseo kontraŭ fetiĉoj fariĝis plejsupera fetiĉo; lia ordono estis pli poste uzita por stultigi arton kaj prokrasti la ĝuadon kaj aprezado pri la belo.
En la estinta tempo la fetiĉa parolo de aŭtoritato estis doktrino, kiu inspiris timon; estis la plej terura el ĉiuj tiranoj, kiuj sklavigis homojn. Doktrina fetiĉo kondukos homon devojiĝi mem en la trompkonfuzojn de bigoteco, fanatismo, superstoĉo, netoleremo kaj la plej terura de barabaraj kruelaĵoj. Moderna respekto kontraŭ prudento kaj vero estas nur la freŝdata liberiĝo de la inklino fari fetiĉismon ĝis la plej nivelojn de penso kaj rezono. Koncerne la akumulitaj fetiĉaj skribaĵoj, kiujn diversaj religiuloj tenas kiel sakralajn librojn, oni ne nur kredas, ke ĉio kio estas en la libro estas vera, sed ankaŭ la tuta vero estas ene. Se unu el tiuj sakralaj libroj rimarkigas, ke la tero estas plata, tiam, dum generacioj, krome prudentaj geviroj rifuzos akcepi pozitivan evidentecon ke la planedo estas ronda.
La praktiko malfermi unu el tiuj sakralaj libroj por hazarde ekrigardi sur ekstrakton, post kio gravaj decidoj aŭ projektoj de vivo povas esti determinitaj, estas nek pli nek malpli ol sensenca fetiĉismo. Ĵuri sur “sankta libro” aŭ per iu ajn objekto de plejsupera respektego estas formo de rafinita fetiĉismo.
Sed tio reprezentas realan progreson pasi de fetiĉista timo pri unka eltranĉaĵo de sovaĝa ĉefo ĝis la adoro de superba kolekto de leteroj, leĝoj, legendoj, alegorioj, mitoj, poemoj kaj kronikoj, kiuj, post ĉio, esprimas la zorge ekzamenitan moralan saĝecon de multaj jarcentoj, malpleje ĝis la epoko de ilia kunmetado kiel “sakrala libro.”
Por fariĝi fetiĉoj, la paroloj devis esti konsideritaj kiel inspiritaj, kaj la alvoko de supozataj die inspiritaj skribaĵoj rekte kondukis al la starigo de la aŭtoritato de la eklezio, dum la evoluo de civilaj formoj kondukis al la komenciĝo de la Ŝtato.
Fetiĉismo daŭris tra la tuta primitivaj kultoj, de la plej fruaj kredoj en sakralaj Ŝtonoj, tra idolkulto, kanibalismo, kaj adoro al naturo, kaj ĝis totemismo.
Totemismo estas kombinaĵo de sociaj kaj religiaj observadoj. Origine oni opiniis, ke respektego al la totema besto de supozata biologia origino garantis provianton. Totemo samtempe estis simbolo de grupo kaj ĝia dio.Tia dio estis la personigata klano. Totemismo estis fazo de la provo por socialigi krom personan religion. La totemo fine evoluis kaj fariĝis flago aŭ nacia simbolo de la diversaj modernaj popoloj.
Fetiĉa sako, sako da rimedoj, estis po Ŝo entenanta honoran similaĵaron da artikloj penetritaj de fantomoj, kaj la iama sorĉisto neniam sian sakon, simbolon de sia povo, tuŝi la grundon. Civilizitaj popoloj de la dudeka jarcento zorgas, ke siaj flagoj, emblemoj de nacia konscienco, neniam tuŝu la grundon.
La insignoj de pastraj kaj reĝaj oficoj fine estis rigarditaj kiel fetiĉoj, kaj la fetiĉo de la plejsupera stato pasis tra multaj stadioj de disvolviĝo, de klano al tribo, de suzereneco al suvereneco, de totemoj al falgoj. Fetiĉaj reĝoj reĝis laŭ “dia rajto,” kaj multaj aliaj formoj de regado superis. Homoj ankaŭ faris fetiĉon kun la demokratio, la ekzaltiĝo kaj adoro de la ideoj de la komuna individuo kiam ili estas kolektive nomitaj “publika opinio.” La opinio de individuo, private konsiderita, havas malmulte da valoro, sed kiam multaj homoj kolektive agas kiel demokratio, tiu sama mezbona opinio estas tenata kiel estanta la juĝanto de justeco kaj la normo de rekteco.
Civilizita homo atakas la problemojn de reala medio per sia scienco; sovaĝulo provis solvi la realajn problemojn de iluzia medio da fatomoj per magio. Magio estis la manipulada tekniko kontraŭ la supozata medio da spiritoj, kies makinacioj nelacigeble klarigis la neklarigeblon; ĝi estis la arto akiri spontanan kunagadon de spirito kaj, pere de la uzado de fetiĉoj aŭ aliaj kaj plej potencaj spiritoj, devigi lin pretervole helpi.
Duobla estis la objekto de magio, sorĉarto kaj nekromancio:
1. Garantii klarvidon pri la estonteco.
2. Favore influi la medion.
La scienca objekto similas al tiu de magio. Homaro progresas de magio ĝis scienco, ne per meditado kaj rezono, sed prefere per longa sperto, grade kaj pene. Homo regrese progresas al vero, komencante en eraro, progresante en eraro kaj fine alvenante ĉe la soilo de la vero. Estas nur dank’al la alveno de la scienca metodo, ke li antaŭeniris. Sed primitivulo devis sperti aŭ perei.
La fascino de fruaj superstiĉoj estis la patrino de la posta scienca scivolo. Estis progresiva vigla emocio - timo plus scivolo - en tiuj primitivaj superstiĉoj; estisprogresiva mova forto en la maljuna magio. Tiuj superstiĉoj reprezentis la aperon de la homa deziro koni kaj kontroli planedan medion.
Magio havis tian forton sur la sovaĝulo, ĉar li ne povis kompreni la concepton de natura morto. La posta ideo pri origina peko multe helpis por malfortigi la imponon de magio sur la raso, ĉar ĝi justigis la naturan morton. Estis epoko kiam ne maloftis, ke dek senkulpaj personoj estis mortigitaj kaŭze de supozita responseco pri unu natura morto. Tio estas unu kialo por kiu la malnovaj popoloj ne pli rapide multiĝis. Kaj tio ĉi estas ankoraŭ vera en iuj afrikaj triboj. La akuzito ĝenerale konfesis sian kulpecon, eĉ fronte al la morto.
Magio estas natura por sovaĝulo. Li kredas ke malamiko povas vere esti mortigita per praktiko de sorĉarto sur liaj hartufetoj aŭ ungaj eltranĉaĵoj. La hazardo de serpenta mordovundo estis atribuita al la magio de la sorĉisto. La malfacileco por lukti kontraŭ magio venas de la fakto, ke timo povas mortigi. Primitivaj popoloj tiel timis magion, ke ĝi efektive mortigis, kaj tiaj rezultoj sufiĉis por justigi tiun eraran kredon. Okaze de malsukceso, ĉiam estis iu kllarigo; la rimedo kontraŭ difektita magio estis plua magio.
Ĉar ĉio kio apartenas al la korpo povis fariĝi fetiĉo, la plej frua magio okupig is de haro kaj ungoj. La sekreto concernanta la korpajn ekskreciadojn naskiĝis de timo, ke malamiko proprigu al si iu ajn korpan produkton kaj uzas ĝin en noca magio. ĉiuj ekskrementoj de la korpo estis zorge enterigitaj. Publike kraĉi estis retenita pro timo ke la salivo estus uzita en deletera. Ĉiam kraĉaĵo estis kovrita. Eĉ nutraĵaj postrestaĵoj, vestoj kaj ornamaĵoj povis fariĝi instrumentoj de magio. La sovaĝulo neniam lasis iun ajn restaĵon de sia manĝo sur la tablo. Kaj ĉio tio ĉi estis farita pro timo ke ies malamikoj povus uzi tiujn objektojn en magia ritaro, kaj ne ĉar iu ajn taksis la higienan valoron de tiaj praktikoj.
Magiaj sorĉoj estis ellaboritaj ekde granda diverseco da elementoj: homa karno, tigraj ungegoj, krokodilaj dentoj, grajnoj de venenaj plantoj, serpenta veneno kaj homa haro. la ostoj de mortinto estis tre magiaj. Eĉ la polvo de piedspuroj povis esti utiligita en magio. La malnovuloj estis grandaj kredantoj en amosorĉoj. Sango kaj aliaj formoj de korpaj sekrecioj kapablis garanti la magian influon de amo.
Bildoj estis supozataj esti efikaj en magio. Oni faris figuraĵojn, kaj kiam ili estis bone aŭ malbone traktitaj, oni kredis, ke la samaj efektoj estis eltenitaj de la persono mem. Aĉetante, superstiĉaj personoj maĉis pecon da malmola ligno por moligi la koron de la vendisto.
La lakto de nigra bovino estis alte magia; tiel ankaŭ estis la nigraj katoj. La malalttono aŭ malalttoneto estis magia, same kiel tamburoj, sonoriloj kaj nodoj. Ĉiuj malnovaj objektoj estis magiaj sorĉoj. La praktikoj de nova aŭ pli alta civilizacio estis malfavore konsideritaj, kaŭze de ilia naturo de supozita malbona magio. Skribaĵoj, presaĵoj kaj bildoj longe estis tiel konsideritaj.
Primitivulo kredis ke nomoj devis esti respekte traktitaj, speciale la nomoj de la dioj. La nomo estis rigardita kiel ento, distingebla influo de la fizika personeco; ĝi estis taksita kiel egala al la animo kaj la ombro. Nomoj estis vetitaj por lombardoj; homo ne povis uzi sian nomon ĝis kiam li estis reaĉetinta ĝin per la pago de sia prunto. Hodiaŭ oni subskribas sian nomon por Ŝuldatesto. Individua nomo baldaŭfariĝis grava en magio.La sovaĝulo havis du nomojn; la ĉefa estis konsiderata kiel tro sakrala por esti uzita okaze de ordinaraj eventoj, de tio la dua nomo aŭ ĉiutaga nomo - alnomo. Neniam li diris sian realan nomon al ekstertribanoj. Iuj spertoj de nekutima naturo kondukis lin Ŝanĝi sian nomon; kelkafoje temis pri klopodo por liberiĝi de malsano aŭ halti malbon Ŝancon. La sovaĝulo povis akiri novan nomon aĉetante ĝin al la triba ĉefo; ankoraŭ homoj investas en titoloj kaj gradoj. Sed inter la plej primitivaj triboj tiaj, kiaj la Bo Ŝmanoj de Afriko, la individuaj nomoj ne ekzistas.
Magio estis praktikita uzante vergojn, “medicinan” ritaron kaj sorĉalvokojn, kaj la kutimo volis, ke la praktikisto laboras nuda. Virinoj multnombre superis la virojn inter la primitivaj gesorĉistoj. En magio, “medicino” signifas misteron, ne kuracadon. Neniam sin flegis la sovaĝulo mem. Neniam li uzis rimedojn krom laŭ la konsilo de la specialisto en magio. Kaj la voduaj doktoroj de la dudeka jarcento estas tipaj reprezentantoj de la maljunaj gesorĉistoj.
En magio estis publika kaj ankaŭ privata fazo. Tiu plenumita de la resanigisto, Ŝamano aŭ pastro estis supozata esti destinita al la bono de la tuta tribo. Sorĉistinoj, sorĉistoj kaj magiistoj disdonis privatan magion, personan kaj egoistan magion uzitan kiel trudodeviga metodo por konduki la malfeliĉon sur la malamikojn. La koncepto de duobla spiritismo, bonaj kaj malbonaj spiritoj, naskis la pli postajn blankan kaj nigran magiojn. Kaj samtempe kiel evoluis religio, magio estis la termino aplikata al la propraj eksterkultaj operacioj de spiritoj, kaj tio ankaŭ referencis al plej maljunaj kredoj en fantomoj.
Vortkombinaĵoj, la ritaro de kantoj kaj sorĉalvokoj, estis alte magiaj. Iuj fruaj sorĉalvokoj fine disvolvadis en preĝoj. Baldaŭ, la imita magio estis praktikita; preĝoj estis esprimiaj en agoj; magiaj dancoj estis nenio alia ke dramaj preĝoj. Preĝo grade anstataŭis magion kiel asociito al oferdono.
Gesto, ĉar pli malnova ol parolo, estis konsiderita pli sankta kaj magia, kaj kial havanta fortan povon de magio. La ruĝa homo ofte simulis dancon de bizono, en kiu unu el ili rolis bizonon, estis kaptita, kaj tiel certigis la sukceson de la tujokazonta ĉaso. La seksaj festoj de la unua de majo estis simple imita magio, sugestas alvoko al la seksaj pasioj de la vegetala mondo. Pupo estis unue uzita kiel talismano de la sterila edzino.
Magio estis la branĉo de la evolua religia arbo, kiu fine portis la frukton de la scienca erao. Kredi astrologion kondukis al la disvolviĝo de astronomio; kredi la filozofan Ŝtonon kondukis al la regado de metaloj, dum kredi magiajn nombrojn fondis la sciencon de matematiko.
Sed mondotiel plena de sorĉoj multe faris por detrui ĉiujn personajn ambiciojn kaj iniciativojn. La fruktoj de plua laboro aŭ de diligenteco estis rigarditaj kiel magiaj. Se iu havis pli da grajnoj en sia kampo, ol sia najbaro, li povis esti perfrte kondukita antaŭ la ĉefo kaj kulpigita esti altirinta tiujn pluajn grajnojn ekster la kampo de la apatia najbaro. Fakte, en la eraoj de barbarismo danĝeris tro scii; estis ĉiam la hazardo esti mortigita kauze de nigra sorĉarto.
Grade scienco nuligas la hazardan elementon el vivo. Sed se la modernaj metodoj de edukado malsukcesus, preskaŭ tuj okazus retroiro al la primitivaj kredoj en magio. Tiuj superstiĉoj ankoraŭ restadas en la mensoj de multaj tiel nomataj civilizitaj homoj. Lingvaĵo entenas ankoraŭ multajn fosiliajn esprimojn, kiuj atestas, ke la raso longe trempis en magia superstiĉo; tiele la vortoj: envulto, malbona stelo, demonhavo, inspiriteco, kvazaŭ sorĉe, inĝenieco, ensorĉo, fali el la nubegoj, distondrita. Kaj inteligentaj homaj estaĵoj ankoraŭ kredas en bon Ŝanco, malbona okulo kaj astrologio.,
Malnova magio estis la kokono de moderna scienco, nemalhavebla en sia tempo sed de nun senutila. Tiel la fantasmoj de malkleraj superstiĉoj movetadis la primitivajn mensojn de homoj ĝis povis naskiĝi la konceptoj de la scienco. Hodiaŭ, Urantio estas en la ombra zono de tiu intelekta evoluo. Duono de la mondo estas senpacience kaptonta la veron lumon kaj la faktojn de scienca malkovro, dum la alia duono langvoras en la brakoj de malnova superstiĉo kaj apenaŭ maskovestita magio.
[Prezentata de Brila Vesperstelo de Nebadon.]